قارمان- متال دیلچکلی، کؤروکلو موسیقی آلتیدیر. 19.عصرین سونلاریندان اعتیباراً آذربایجان خالقی‌نین معیشتینه داخیل اولموش و میلّی موسیقی مدنیتی‌نین بیر حیصه‌سینه چئوریلمیشدیر. دیگر خالق چالغی آلتلری ایله بیر یئرده آنسامبللاردا، او جومله‌دن ائل شنلیکلرینده میلّی رقص موسیقی‌سی‌نین ایفاسی زامانی گئنیش ایستیفاده ائدیلیر. تصادوفی دئییلدیر کی، تکمیل‌لشدیریلمیش موعاصیر قارمان بیر چوخ حاللاردا خالق موسیقی آلتی کیمی قارشیلانیر. آذربایجاندا ایستیفاده اولونان کروماتیک نؤوعلو قارمانون تکنیکی ایفا خوصوصیتلری و سس قورولوشو روس قارمانلاریندان تامامیله فرقلیدیر.
عباس صحت-یاشاییشی و یارادیجیلیغی
مهدی‌زاده عباس علی‌عباس اوغلو — شاعیر، دراماتورق، ترجومه‌چی، آذربایجان ادبیاتیندا رومانتیزم جریا‌نی‌نین نوماینده‌سی.
یاشاییشی
عباس صحت 74-جو ایلده شاماخیدا عاییله‌سینده دونیایا گلمیشدیر. 94-جو ایلده ایرانا گئتمیش[1] مشهد و تهران شهرلرینده طیب تحصیلی آلمیشدیر. 1901-جی ایلده شاماخی‌یا قاییدان عباس صحت تدریجاً حکیملیک صنعتیندن اوزاقلاشاراق مکتبلرده، داها سونرا آذربایجان دیلیندن درس دئییر. محض بو دؤوردن اعتیباراً ادبی فعالیته باشلاییر. 1903-جو ایلدن مقاله‌لری شرق-روس قزئتینده چاپ اولونور. 1905-جی ایلده "یئنی پوئزییا نئجه اولمالیدیر؟" آدلی مقاله‌سی، داها سونرا "پوئتیک نیطق" ،"آزادلیغا مدحیّه" ،"اویانیشین سسی" شعرلری ایشیق اوزو گؤرور.
دومبک - قدح‌واری قورولوشا مالیک قدیم ضرب آلتلریندن بیریدیر.
اورتا عصرلرده آذربایجاندا گئنیش یاییلمیش بو آلت20.عصرین اوّللریندن تدریجاً اونودولماغا باشلانسا دا، حاضیردا ایستیفاده اولونماقدادیر. جنوب بؤلگه‌لری اوچون داها کاراکتریکدیر.
چوْغوُر — ميضرابلا سسلنديريلن سيملي موسیقی آلتيدير.
تاريخي فاکتلاردان بئله قناعته گلمک اولار کي، اون ايکي-اون اوچونجو يوزايلليکلرده اوزان قوپوزونون چوغورلا، اون بئش-اون آلتينجی يوزايلليکلرده ايسه چوغورون سازلا عوضلنمه‌سي مرحله‌لري اولموشدور. تاريخي قايناقلاردان آيدين اولور کي، اون ايکي-اون آلتينجی يوزيلليکلرده، قوپوزون سازلا عوضلنمه‌سي آراسينداکي دؤورده، قافقاز، ايران و آنادولوداکي صوفي مراسيملرينده، درويش آشيق مجليسلرينده "چاغير" ،"چاقوُر" ،"چوْقوُر" ،"چوُغوُر" آدلي موسيقي آلتيندن ايستيفاده ائديلميشدير.
موختليف تاريخي منبعلردن معلومدور کي، اورتا عصرلرده صفوي دؤولتي‌نين اوردوسوندا يوکسک دؤيوش احوال-روحيه‌سي ياراتماق اوچون چوغور موسيقي آلتيندن ايستيفاده ائتميشلر. اون آلتينجی يوزايلليگين اوّللريندن بحث ائدن "جهان‌آراي شاه ايسماييل صفوي" سالنامه‌سينده بو باره‌ده دئييلير. غاليب يوروشلو اوردونون قارشيسيندا چوکورلار چالماق، تورکو-وارساغيلار اوخوماقلا دؤيوشچولرين ووروش روحونو قالديريرديلار". شاه ايسماييل ختاي‌نين (16. عصر) "دهنامه"سينده چوغور تصوير ائديلير.
چغانه و یا چقانه - کامانلا چالینان دؤردسیملی چالغی آلتیدیر.
19. عصرین سونلارینا کیمی آذربایجان اراضیسینده مؤوجود اولموشدور.19. عصرین بیرینجی یاریسیندا آذربایجاندا اولموش رسام ق.قاقارین "شاماخی رقاصه‌لری" تابلوسوندا چقانه‌نین تصویرینی وئرمیشدیر. قطران تبریزی‌نین، عمادالدین نسیمی‌نین، سئید عظیم شیروانی‌نین و بیر چوخ کلاسیکلرین اثرلرینده ده بو آلت حاقیندا معلومات واردیر. بو آلت 2000-جی ایلده اسکاتلندین إدینبورق شهرینده کامانلا ایفا ائدیلن سیملی موسیقی آلتلری‌نین تاریخینه حصر اولونموش سیمپوزیومدا ایشتیراکچیلارین ماراغینا سبب اولموشدور.[1]
آذربایجان چالغی آلتلری: جوره ناغارا
جۆره ناغارا، اساساً، زورناچيلار دسته‌سيني موشاييعت ائدير. موسيقي فولکلوروندا اؤزونه مخصوص رولو و فونکسیونو واردير. اساس ناغارادان خئيلي کيچيک اولور. آلتين آدي "جۆره" (کيچيک) سؤزو ده بو معناني وئرير. ساغاناغي موختليف آغاج نؤوعلريندن سيليندريک فورمادا حاضيرلانير. اوزونه کئچي و ياخود قويون دريسي چکيلير.
دئمک اولار کي، هئچ واخت تک ايستيفاده ائديلمير، هميشه قورولوشلاري عئيني اولان بؤيوک ناغارا ايله بيرليکده سسلنديريلير.
باش طرفي گئرييه اَييلميش ايکي يونگول چوبوقلا سسلنديريلير. ديامتري 300–320 م‌م، هوندورلوگو 340–360 م‌م-دير.[1]
آذربایجان چالغی آلتلری: بؤیوک ناغارا
بؤیۆک ناغارا ناغارا، و یا کوْس ناغارا - آذربایجان موسیقی آلتی. بعضی بؤلگه‌لرده "توی ناغاراسی" دا آدلاندیریلیر.[1]
قورولوشو
دیامتری باشقا ناغارالاردان خئیلی بؤیوکدور. ساغاناغی برک آغاجدان سیلیندریک فورمادا دوزلدیلیر، اوزلری ایسه دریدن حاضیرلانیر. دیامتری 400–450 م م، هوندورلوگو 500–550 م م-دیر.
آذربایجان چالغی آلتلری: آغیز قوپوزو
آغیز قوپوزو (اینگلیس، Jew's harp قازاق،Şañqobız قیرغیز،Ooz komız، اؤزبک، Çañqobiz) دارتیلماقلا سسلندیریلن ایدیوفونلو چالغی آلتی. ییرمینجی عصرین اوّللرینه‌دک آذربایجاندا ایستیفاده اولونسا دا، حاضیردا اونودولوب.
Məmmədəliyev Yusif Heydər oğlu 1905-ci ildə Naxçıvan MR-nın Ordubad şəhərində anadan olmuşdur.
Məmmədəliyev Yusif Heydər oğlu 1947-50 və 1958-61-ci illərdə Azərbaycan SSR EA-nın Prezidenti seçilmişdir.
1926-cı ildə Azərbaycan Ali Pedaqoji institutunu bitirmişdir. 1942-ci ildə kimya elmləri doktoru və professor, 1945-ci ildə Azərb. SSR EA-nın akademiki olmuşdur. Azərb. SSR EA yarandıqdan (1945) sonra Neft İnstitutuna rəhbərlik etmişdir. 1951-54-cü illərdə Az.SSR EA Fizika, Kimya və Neft bölməsinin akad.-katibi. 1954-58 illərdə ADU-nun rektoru olmuşdur.
حافظ
| ما ز یاران چشم یاری داشتیم | خود غلط بود آن چه می‌پنداشتیم | |||
| تا درخت دوستی کی بر دهد | حالیا رفتیم و تخمی کاشتیم | |||
| گفت و گو آیین درویشی نبود | ور نه با تو ماجراها داشتیم | |||
| شیوه چشمت فریب جنگ داشت | ما غلط کردیم و صلح انگاشتیم | |||
| گلبن حسنت نه خود شد دلفروز | ما دم همت بر او بگماشتیم | |||
| نکته‌ها رفت و شکایت کس نکرد | جانب حرمت فرو نگذاشتیم | |||
| گفت خود دادی به ما دل حافظا | ما محصل بر کسی نگماشتیم |
درباره این سایت